We wstępie do opracowanej przez siebie relacji uciekiniera z Treblinki Jakuba Krzepickiego, ukrytej i ocalonej wraz z innymi dokumentami Archiwum Ringelbluma, Rachela Auerbach napisała na początku 1943 roku: „Mordercy zabili nie tylko naszą współczesność i naszą przyszłość, ale również przeszłość”. Książka Moniki Sznajderman świadczy o tym, że ten czarny scenariusz jednak się nie spełnił. Wiemy, że można zabić przeszłość i wymazać z pamięci ludzi, którzy kiedyś żyli. Można tę przeszłość zamordować, spopielić i rozsypać na wietrze tak, by nie pozostał po niej żaden ślad. Ale można też przeszłość zakłamać, wyzuć z sensu, można ją zbudować na nowo, można jej nadać taki kształt, jaki zaprojektuje Ministerstwo Prawdy. Wiemy aż nadto dobrze, że tak się działo, że tak się może dziać, że tak się dzieje.
Czytaj dalej »Laudacja prof. Jacka Leociaka dla Moniki Sznajderman
